top of page

*Siyasi Gelişme
Beylik Bizans ve Selçuklu arasına kuruldu. 1389'dan sonra Batı'da Tuna, Doğuda'da Fırat'a kadar uzandı.Niğbolu savaşı ile Balkanlarda üstünlük sağlandı.

Başkent Avrupa kıtasına Edirneye taşındı. Enerjisini Andolu Birliğini kurmak için harcadı.

1402'de Timur'un Andoluyu kasıp kavurması üzerine , şehzadeler arası Taht kavgaları başladı.

İmparatorluğun tekrar toparlanması ve Balkanlarda Macar Kralı Ladislas'a Haçılara karşı Varna Savaşında ki galibiyet ile Balkanlarda ki hakimyet pekişti. 
Bizans ve İstanbul dirençsiz kaldı. 1453'te İstanbul'un düşmesi üzerine Sultan aynı zamanda Roma Keyserlik ünvanını da almış oldu.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Sonraki 64 sene içinde Osmanlılar Şam, Kahire, Mekke , Medineyi'de İmparatorluklarına dahil ettiler.

 

*Osmanlı İmpartorluğu 1453-1600
15.ve 16.Yüzyıllarda Avrupa, Hristiyanlık ideolojisi altında Türklerle mücadele için birleştiler. Bu aynı zamanda Devletlerin politikalarını meşrulaştırmak için Avrupa Kamuoyunu sömürme girişimiydi.
Hakikatte Osmanlı gücü , Papalık ve Habsburg'ların Avrupayı tahakküm altına alma ihtiraslarını engelledi. Nitekim Protestanlığın yayılması Habsburglar üzerindeki Osmanlı baskısı sayesinde mümkün oldu.

 

Arap dünyası için, Osmanlı olmasaydı bugün İslam haritası çok farklı olacaktı.15.yy sonu itibariyle İspanya Mağripte recoquistasını taşımıştı. Mağrip Müslüman olarak kaldıysa bu Osmanlı'nın recoquistiya karşı mücadelesi ile olmuştu.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1517'de Portekiz Filoları İslam'ın kutsal şehirlerini zapt etmek için Cidde'ye saldırdığında Osmanlı Kaptanı Selman Reis onları hücumları geri püskürttü.20 Yıl içerisinde Osmanlılar, Portekizin Kızıldenize girmek için mükerrer girişimlerini engelleyen Aden'den Habeşistana uzanan savunma hattı kurdular.

Arap Memleketleri Osmanlı Himayesi altında,İran Körfezi ve Kızıldeniz boyunca Hindistan mallarını taşımaya başladılar ve 16.yy ortalarında tam bir Baharat canlanması yaşandı.

 

Osmanlının başarısının nedenleri bir kaç başlık altında özetlenebilir. Osmanlı'nın savaş meydanlarında Avrupa'ya karşı üstünlük kurması yabancı mühendis ve teknisyenlerin aktif istihamıydı.
 

Başarılarndaki ikinci faktör ; Doğu ile Batı arasındaki Ticaret yollarına sahip olmasına sebep olan coğrafi konumlarıydı.

 

1571'deki İnebahtı Osmanlı yenilgisi hem Osmanlı hem Avrupa için bir dönüm noktası oldu.

Bu dönemde Avrupa ürünleri hem yüksek kalite hem ucuz olduğuna dair bir nam kazandı. Osmanlıların bahşettikleri ticari imtiyazlarnın garanti etmiş olduğu ek avantaj ile merkantalist
Avrupa , Osmanlı pazarlarını mamul malları ile boğmaya başladı. Kuzey Atlantik'in yükselen ekonomilerine yönelik müşterek kapitülasyonlara sebep oldu.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

İmpatorluğun Deniz üerindeki trafiği çoğunlukla ecnebi gemiler ile yürütülüyordu.17.yy'da Osmanlılar çelik ve barutu İngiltereden ithal etmeye başladı. Madencilik,mühendislik diğer çok sayıdaki sanayi üretiminde Osmanlı geleneksel modası geçmiş oldu.
Mali bozulmayı siyasi krizler takip etti.

 

1610-1632 yılları arasında Yeniçerilerin maaşları tam ödenemiyor.Sefer sırasında laçka hareketleri oluyor ve mevki istiyorlardı. Bu durum Sultan II.Osman'ın Yeniçeleri kaldırma isteğini doğurmuştu. Eyalet bölgelerinin isyancı yöneticiler tarafından tahakküme aldındığı bir dönemde , idarenin dizginleri başkentte Yeniçerilerin elindeydi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1622'de Yeniçerilerin sebep olduğu darbe II.Osman'ın infazıyla sona erdi.

Sultan IV.Murad'ın tahta geçmesi ile idarenin dizginleri takrar Padişahın eline geçti. 1618-1648 Avrupa'nın otuz yıl savaşları ile Osmanlılara karşı nötr hale gelmesi, 
 

IV.Murad'ın Safevi üzerine sefere çıkmasına ve 1638'de Bağdatı feth etmesine sebep oldu. Takip eden on yıl içinde Sultan İbrahim'in tahta geçmesi ile taht otoritesi tekrar sarsıldı.

 

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Avrupa karşısında tekrar üstünlük elde edebilme adına kendisini çıkmaza soktu. 1678'de Ruslara karşı ilk seferini kazandı. 1683'te muazzam bir ordu ile Habsburglular üzerine sefere çıkıp Viyanayı kuşattı. Bütün Avrupa endişeli bir şekilde olayları takip etti. Hristiyanlığın karşı karşıya kaldığı tehlike karşısında Papalığın yönlendirmesi ile Avrupa birleşti. Osmanlı geriye püskürtüldü. 1683-1699 arasında yaklaşık on altı yıl süren uzun savaş döneminde , Habsburglular Macaristanı işgal etti.Venedik Morayı zapt etti.
Ruslar Azak kalesini ele geçirdi.1453'ten itibaren süper güç osmanlı tarafından aralıksız saldırı altında kalan avrupa. 1699 Karlofça anlaşması ile savaş heyhulasından kurtuldu.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Osmanlılar Batılıların üstünlüğünü fark ettiler. Batılı Devletler , Rusların güçlenmesini istemediğinden Osmanlı'yı hem çok güçlendirmemek hemde yıkılmaması üzerine desteklediler.Habsburglular ve Rus baskısına karşı , İngiltere ve Fransa gibi Batılı devletler Osmanlılara destek oldular. Batı desteğine bağımlılık Osmanlı'nın batılılaşma sürecini kuvvetlendirdi.

 

*Osmanlıların Gerilemesi Meselesi
Osmanlı ekonomisinin ve toplumunun durağan karakterinin temel nedeni;Toprak sahipleri aristokratların çok olmasıdır. Toprak ve köylü üzerindeki kontrolün , toplumsal ve iktisadi gelişimde Osmanlı'nın başarıslığını gösterir.

Bu durum Kapitalist Avrupa gibi olunmamasına sebep oldu.
Osmanlı tarih boyunca belirli bir tarımsal ve toplumsal yapıya sahipti.

Çift-Hane diye adlandırılan bu yapı , bir çiftliğe sahip köylü ailesinin orada çalışıp kazandığın bir kısmını devlete vergi olarak vermesiydi.Osmanlı brokrasisi bu yapıyı korumak için gerekli tüm önlemleri aldı. Osmanlı Bu köylü çiftlikleri büyük mülklere dönüşmesin diye bütün ekilebilir toprağı miri adında bir usülle devlet mülkiyetine alıyordu. 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

16.yy ile çoğalan nüfus Osmanlı toplumunda derin bir krize yol açtı.Toprak sahipliği sisteminde bir değişiklik yapılmadığından , buğday ve arpa üretemine dayalı geleneksel tarım sitemi artan nüfüsu karşılayamadı.Köylüler topraklarından kazanç sağlayamaz hale geldi.

 

Avusturya-Almanlara karşı ,Osmanlı idaresi modası geçmiş yeniçerilerin yerini elleri tabancalı köylüler ile doldurdu. Köylüler için bu yeni bir iş imkanıydı. 
Orduya yerleşen bu köylüler barış zamanı işsiz kalınca köylerde kıt kanaat yaşayan çetelere dönüştüler. Osmanlı Anadolusu 1593-1610 yılları arasında celaliler diye bilinen işsiz köylüler tarafından viraneye çevrildi.

Kritik nokta bu kıt kanaat geçinen köylüleri orduya alıp onlara silah vermekti. Sonra celalier olarak etrafı kasıp kavurdular.

 

*Osmanlı Toplumunda İletişim
*Eğitim: Medrese,Cami,Saray ve Derviş Tekkeleri
Medreseler Sultan Orhan'dan beri mevcuttu.16.Yüzyılın ikinci yarısındı Medreseler imtiyazsızlık sebebiyle isyan merkezi haline geldi.

Osmanlı'da Camiler halkın görüşünün şekillendiği mekanlardı. Her hutbede Sultan'ın ismi zikredilir ona dua ile biterdi. Sultan otoritesi vardı. İsmi sikkelerde ve hutbelerde vardı.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Saraya baktığımızda ise Alimler , Ulemalar hepsi sarayda toplanırdı. Fıkıh ve ilayihat ile ilgili sık sık tartışırlardı. Bu tartışmalardan meşhuruda Fatih Sultan Mehmet ile olmuştu.
Allah'ın akılla mı yoksa imanla mı bulunacağu üzerineydi.

Saray'da Padişahın kullarından liyakatli olanlar seçkin olmaları için eğitilirlerdi.

 

Dervişler tekkeler inşa ederlerdi.Tekkelerde güncel meselelerin tarışıldığıve ibadet yapılan yerdi. Seyyahlar ve fakirler'de faydalanabiliyordu.Dervişler pazarda ve kamusal mekanlarda
nasihatlar verirlerdi. Kırsal kesimin üstünde güçlü bir etkiye sahiplerdi.

 

*Toplanma ve Eğlence Mekanları
Bozahane ve kahvehaneler çarşı bölgesinde ki sosyalleşme mekanlarıydı.Bazı Boza çeşitleri sarhoş ettiğinden ve dedikodu fitne yatağı olduğundan ötürü 16.Yüzyıl ortalarında Sultan'ın fermanıyla sık sık kapattırıldılar. Kadı bu mekanları teftiş ederdi. Kasabalar , şehirler , çarşılar tüm şehit halkı için bir münasebet ve iletişim mekanıydı.
Hristiyanlar,yahudiler ve müslümanlar pazarda aynı loncaya bağlıydı. Lakin hepsi kendi mahallesinde yaşamaktaydı. Devlet ilanları pazar meydanında bir münadi tarafında duyurulurdu.

 

*Yazılı İletişim
Kur'an Hz Osman döneminde kitap haline getirildi.Bunu bağlı olarak kitaplardan din ilmi üzerine olanlar (ulum) , pratik kullanım üzerine olanlar (fünün) , edebi ilimler(adab),matematik ise 
(hisab ve siyaka). Coğrafya , Tarih , Astronomi ve zooloji gibi ilimlerde çalışılırdı.
Mesela, bilimsel ziraat üzerine kitaplar yazmaya ve tercüme etmeye sevk eden şey ; vergi matrahını arttırma isteğiydi.
Astronomi hava şartları ile ilgili bilgi vermesinin yanı sıra , Sultan'ın kararları için işaretler vermeyi sağlardı. Saray Gökbilimcisi iyi ve kötü tarihleri içeren bir yıllık sunardı.

 

Nadirde olsa özgür zihinler ortaya çıktı. Molla Lütfi (1494) onlardan biriydi. Ancak Ulema toplulupu kalabalık bir kitlenin önünde At meydanında bu matematikçiyi astı. Din'e aykırı buluşlar ve geleneksel düşünceden kaynaklanmıştı.

Osmanlı Sultanları ilk ikiyüz yılda henüz yetkin bürokratlar grubunun ortaya çıkmamış olduğu bir dönemde, ulemayı bürokrotik hizmetlerde istihdam ettiler. Ayrıca Sultanlar ferihlerini düzenlemede ulemanın fikirlerine başvurdu.

 

İstanbulda'ki çok sayıda kütüphanede İslam dünyasının akademide ki mirasını korumadaki osmanlı iştiyakı,Osmanlı Alimlerinin ansiklopediler oluşturmasını mümkün kıldı.

 

*İletişim Olarak Ritüeller
Her askeri sefer ve zafer kutlaması başkentin ulu camisi ayasofya'da yapılırdı. Burada rical,ordu paşaları ve müslüman halk bir araya gelir dua ederdi. Sultan av partisi , dini tören gibi gezintiler ile ahali ile irtibatı olurdu. Onları yazılı şikayetlerini alırdı. Sultan'ın tebaasının şikayetlerini Divan-ı Humayun'a taşıması iyi yönetim ve adalet emsaliydi.

 

İslam kökenli festivaller , Mevlid Kandili , Miraç Kandili ve Ramazan gibi senenin belli başında ki kutlamalar , etkinlik vesileleri olurdu.Sultan'ın oğlunun sünnet töreni ve kızının düğünü gibi festivaller önemli olaylar olarak organize edilirdi.

Bu vesilerle toplumsal ve siyasi bağlar güçlenirdi. 1582'de ki Şehzade Mehmet'in sünnet düğününde ikramlar yapılır ve ziyafetten sonra tabağın çanağın yağma edilmesi gibi Asya'daki Moğollarda görülen durumlar olmazdı. Kamu eğlencesi,yemekler ve havai fişek gösterileri dikkatlice organize edilirdi.
Eski Roma Hipodromu olan at meydanını genellikle festivallerin gerçekliştiği  mekandı.

anonymous-kanuni-sultan-süleymanın-viyana-kuşatması.jpg
Andries_van_Eertvelt_-_The_Battle_of_Lepanto_on_7_October_1571_1640_-_(MeisterDrucke-75483
genc-osman-manset-iJBo_cover.webp
3012ce418a2e4f4f103f5b70982c53020a7c2e20.jpeg
1-osmanli-tarim.jpg
Screenshot_3-3.png
bottom of page